در یك پژوهش بررسی شد
چرا خبرهای دروغ فضای مجازی را باور می كنیم؟
لینك بگیر دات كام: نتایج یك مطالعه نشان داد كه هر اندازه رویارویی با خبرهای دروغ بیشتر شود، آن خبرها بیشتر باور می شوند و خبرهایی كه آشناسازی شده اند، بیشتر از خبرهای تازه باور می شوند.
به گزارش ایسنا، حدودا همه رسانه ها تلاش دارند با ارائه اطلاعات کاملا نادرست یا اطلاعات درست، ولی دستکاری شده، ذهن مردم را به سمت موضوع موردنظر خود بکشانند. این اطلاعات نادرست با هدف فریب مردم و بیشتر در رسانه های فضای مجازی منتشر می شود تا عده ای به هدف های سیاسی یا اقتصادی خود برسند.
باورهای نادرست خصوصاً درباره موضوع های کلیدی، لطمه های فراوانی برای فرد و جامعه دارد. بررسی دلیلهای شکل گیری باورها اهمیت زیادی دارد. چونکه اگر مردم یک جامعه نتوانند خبر واقعی را از خبر دروغ تشخیص دهند، جامعه به تدریج از عقلانیت دور می شود.
به همین منظور ابراهیم احدی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بویین زهرا در پژوهشی تاثیر آشنایی را در باور کردن خبرهای دروغ فضای مجازی بررسی کرد.
برای انجام این پژوهش، ۵۰ هزار پیامک به مشترکان همراه اول و ایرانسل ساکن شهر تهران فرستاده شد که در آن ضمن درج لینک پرسش نامه اینترنتی، از گیرندگان پیامک درخواست شده بود: «با تکمیل این پرسش نامه که تنها بیست دقیقه وقت شما را می گیرد، ضمن کمک به پیشرفت روان شناسی، در قرعه کشی یک تبلت شرکت کنید».
دو هزار و ۲۶ نفر به این پرسش نامه پاسخ دادند که از این میان ۵۰۴ نفر سن زیر ۱۸ سال داشتند، ۵۷ نفر دست کم یکی از پرسش ها را پاسخ نداده بودند و ۱۰ نفر گزارش دادند که درستی پاسخ ها را از اینترنت بررسی کردند. به همین خاطر این ۵۷۱ نفر از روند پژوهش حذف شده و بدین سبب هزار و ۴۵۵ نفر در پژوهش شرکت کردند.
در این پرسش نامه ۲۴ سرخط خبری دروغین مورد پرسش قرار گرفته بود. این خبرها با دست کاری در خبرهای منتشرشده در اردیبهشت و خرداد سال ۱۳۹۸ (بازه زمانی انجام مطالعه) انتخاب شده بودند.
از آن جا که مردم در فضای مجازی بطور معمول تنها سرخط خبرها را می خوانند، در این پژوهش نیز از سرخط خبرها استفاده شد. همین طور تنها خبرهای بد در پرسش نامه قرار گرفت؛ چونکه تجربه نشان میدهد که در کشور ما مردم بیشتر از خبرهای بد تاثیر می گیرند.
در این پژوهش سوالاتی درباب سن، جنسیت، تحصیلات و گرایش سیاسی شرکت کننده ها نیز پرسیده شد. همین طور از آنها پرسیده شد که آیا سرخط های مطرح شده را با دیگران به اشتراک می گذارند یا خیر؟ این پژوهش در سه مرحله آشناسازی، ارزیابی و پیگیری (۱۰ روز پس از ارزیابی) انجام شد و از شرکت کنندگان خواسته شد آشنا بودن و صحت هر خبر را نمره گذاری کنند.
در نهایت از آنها پرسیده شد جهت بررسی صحت اخبار از جست وجوی اینترنتی بهره برده اند یا خیر. همین طور به افراد گفته شده که همه خبرها دروغ بود و هدف این نظرسنجی پژوهش درباره زودباوری مردم است.
میانگین سن شرکت کنندگان در این مطالعه حدود ۲۷ سال بود و در بازه سنی ۱۸ تا ۳۹ سال قرار داشتند. ۶۳۱ نفر از آنها مرد بودند و بیشتر شرکت کنندگان تحصیلات کارشناسی داشتند. از بین این افراد ۲۹۱ نفر اصول گرا، ۷۲۲ نفر بی طرف و ۴۴۲ نفر اصلاح طلب بودند.
یافته های این پژوهش نشان داد که تنها یک دفعه رویارویی پیشین با خبرهای دروغین موجب می شود که این خبرها در نظر افراد حقیقت (حقیقت خیالی) به نظر برسند و خبرهای آشناسازی شده، بیشتر از خبرهای تازه باور می شوند. هر اندازه رویارویی پیشین با خبرهای دروغ بیشتر شود، آن خبرها بیشتر باور می شوند.
پژوهشگران درباب دلیل بروز چنین رفتاری می گویند که انسان ها برای داوری درباره درستی یا نادرستی گزاره ها، به دنبال آسان ترین راه هستند و چیزی را که راحت می فهمند، راحت باور می کنند و آشنایی قبلی به راحت فهمیدن آنها کمک می نماید.
همچنین مشخص شد که رویارویی پیشین یا آشنایی با خبر حتی می تواند راست پنداری خبرهای دروغ عجیب و غریب را نیز افزایش دهد. دروغ بودن خبرهای عجیب و غریب را با اندکی اندیشیدن و بهره گرفتن از دانش و منطق می توان مشخص کرد. این مطالعه نشان داد که دانش و منطق به سختی می توانند جلوی اثر حقیقت خیالی را بگیرد.
در انجام این مطالعه محدودیت هایی نیز وجود داشت. یکی از محدودیت ها این بود که تنها تاثیر متغیر آشنایی پیشین با خبر را مورد بررسی قرار داده بود. در صورتیکه متغیرهای دیگری مثل سواد رسانه ای مخاطبان، شدت دروغ بودن خبر، موافق یا مخالف بودن با آن و گرایش سیاسی مخاطبان در باور کردن خبر تاثیر دارند.
نتایج این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «نقش اثر حقیقت خیالی در باورپذیری خبرهای دروغین فضای مجازی» در آخرین شماره (پاییز ۱۳۹۹) فصل نامه «مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران» دانشگاه تهران انتشار یافته است.
منبع: linkbegir.com
5.0 / 5
1622
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد مطلب چرا خبرهای دروغ فضای مجازی را باور می كنیم؟