ممنوعیت قانونی، محدودیت تجهیزات، و هشدارهایی درباره تهدیدات امنیتی استارلینک برای ایران و اینترنت ماهواره ای در ایران موضوع این مطلب لینک بگیر است.
استارلینک (Starlink) یک منظومه ماهواره‌ای است که از سوی شرکت اسپِیس‌اِکس برای فراهم کردن اینترنت ماهواره‌ای شکل گرفته‌است. این صورت فلکی از هزاران ماهواره کوچک در مدار پایینی زمین تشکیل‌شده‌است که در ترکیب با فرستند‌ه و گیرنده‌های زمینی کار می‌کنند.
در سالهای اخیر، گزارش هایی از استفاده محدود برخی افراد در مناطق مرزی انتشار یافته، اما شواهد گسترده و قابل راستی آزمایی در دست نیست. هم زمان، کارشناسان امنیت سایبری نسبت به نتایج این دسترسی، چه در سطح فردی و چه حکمرانی دیجیتال، اخطار داده اند. از دشواری در رهگیری جرایم گرفته تا نبود زیرساخت قانونی برای نظارت، همگی بخشی از زنجیره ای هستند که امکان بهره برداری گسترده از این تکنولوژی را پیچیده تر کرده اند.
در چنین شرایطی، اینترنت ماهواره ای نه ابزار نجات است، بلکه فناوری ای است که در خلأ سیاستگذاری روشن، به مسیری مبهم در چشم انداز اینترنت ایران بدل شده است؛ برای شفاف سازی بیشتر آن چه در انتظار اینترنت ماهواره ای استارلینک در ایران است، با وحید فرید، کارشناس فناوری به گفتگو پرداختیم؛ مشروح این گفتگو را در ادامه بخوانید:
بعید است استارلینک ۱۰۰هزار کاربر ایرانی داشته باشد این کارشناس فناوری در جواب این پرسش که آیا شواهدی از دسترسی کاربران داخل ایران به اینترنت استارلینک وجود دارد، گفت: «بله، ما از گذشته گزارش هایی داشتیم که برخی افراد در مناطق مرزی ایران به استارلینک دسترسی پیدا کرده اند. البته تعداد آنها بسیار محدود است. مثلا نیویورک تایمز گزارشی منتشر نموده بود بر مبنای این که ۱۰۰ هزار نفر در ایران از استارلینک استفاده می نمایند که به نظر من اغراق آمیز و نادرست است؛ چون اگر این عدد واقعی بود، ما که در این عرصه فعال هستیم حتما دست کم چند مورد از آنرا مشاهده می کردیم.»
ساختار فیلترینگ عملکرد کاربران و توانایی پلیس را تحت الشعاع قرار داده او در ادامه و در جواب این پرسش که از نظر امنیت سایبری، ورود استارلینک به ایران چه پیامدهایی دارد، گفت: «مهم ترین مساله اینست که ساختار فیلترینگ فعلی، سبب شده هم عملکرد کاربران مبتلا به اختلال شود و هم توانایی پلیس فتا در ردیابی مجرمان سایبری کاهش پیدا کند. خیلی از کاربران از VPN استفاده می نمایند، در نتیجه نه هویت واقعی کاربر مشخص است، نه موقعیت جغرافیایی او. این مورد شناسایی مبدا و مقصد فعالیتهای مجرمانه را برای پلیس دشوار می کند.»
وحید فرید در ادامه افزود: «از آنجا که استارلینک دیگر به اپراتور داخلی وابسته نیست و آدرس IP از راه اپراتورهای داخلی قابل رهگیری نخواهد بود. این یعنی پلیس ایران به اطلاعات کاربران استارلینک دسترسی ندارد و برای پیگیری جرایم، ناچار به تعامل با نهادهایی مانند اینترپل خواهد بود. در شرایط فعلی، همکاری مؤثری بین پلیس بین الملل و ایران وجود ندارد و این مورد نظارت را بشدت دشوار می کند.»
این کارشناس فناوری در ادامه و در جواب این پرسش که آیا این مساله صرفا از منظر کنترل محتواست یا پای امنیت کاربر هم در بین است، گفت: «من با کنترل محتوا توسط پلیس مخالفم، اما معتقدم پلیس وظیفه دارد از کاربر در مقابل تهدیدات سایبری حمایت کند. مثلا در مقابل کلاهبرداری، تهدید به افشای اطلاعات، سوق دادن کاربران بسمت دارک وب و.... اما وقتی ابزار نظارت در اختیار پلیس نیست، عملا این مأموریت محقق نمی گردد. ازاین رو نه تنها عملکرد نظارتی، بلکه امنیت کاربران هم تحت تاثیر قرار می گیرد.»
کاربرانی که دانش کافی در حوزه امنیت سایبری ندارند، بیشتر در معرض خطرند این کارشناس فناوری در ادامه و در جواب این پرسش که اینترنت های ماهواره ای مانند استارلینک، حریم خصوصی و امنیت داده های کاربران را تهدید کند، گفت: «استفاده از اینترنت ماهواره ای لزوماً تهدیدی برای امنیت داده ه ای کاربران نیست. اما از آنجائیکه نهادهای نظارتی در ایران امکان کنترل و پایش این فضا را ندارند، کاربرانی که دانش کافی در حوزه امنیت سایبری ندارند، بیشتر در معرض خطر قرار می گیرند.»
فضای سایبری ایران، از کنترل نهادهای رسمی خارج شده وی در ادامه اظهار داشت: «وقتی شما از اینترنت ماهواره ای یا VPN استفاده می کنید، پلیس فتا نمی تواند مسیر کلاهبرداری یا مبدأ حمله را ردیابی کند. اما ریشه این مشکل، خود فیلترینگ است؛ سیاستی که سبب شده بیشتر از ۸۰ یا ۸۵ درصد کاربران ایرانی به فیلترشکن روی بیاورند. این یعنی حتی بدون اینترنت ماهواره ای هم، فضای سایبری ایران عملا از کنترل نهادهای رسمی خارج شده است.»
حاکمیت باید رفتار امن را به کاربران آموزش دهد این کارشناس فناوری در ادامه و در جواب این پرسش که حاکمیت باید چه برخوردی در رویارویی با اینترنت ماهواره ای داشته باشد، گفت: «اینترنت چیزی نیست که با آن «مواجهه» شود. بلکه باید آموزش داده شود. مشکل ما نداشتن «سازوکار حمایتی» از کاربران است. به جای آن که شورایعالی فضای مجازی یا پلیس، با نگاه تهدیدمحور تلاش کنند جلوی کاربران را بگیرند، باید آنها را توانمند کنند.»
وی در ادامه اضافه کرد: «مثلاً به جای این که بگویند وارد تلگرام یا وبسایت خاصی نشو، بهتر است آموزش بدهند که اگر در یک پیام مشکوک، لینکی دریافت کردی، چه نکاتی را رعایت کنی. آموزش های امنیتی ساده و قابل فهم، بسیار مؤثرتر از فیلترینگ کور هستند. هم اکنون، ما نه تنها کاربر را از نهاد حمایتی اش یعنی پلیس محروم کرده ایم، بلکه با فیلترینگ، او را به استفاده از مسیرهایی سوق داده ایم که هیچ نظارتی بر آنها وجود ندارد.»
خطر فیلترینگ از هر ابزار دیگری بیشتر است فرید در ادامه ضمن اشاره به اینکه، خطری که فیلترینگ برای کشور ایجاد کرده، از هر ابزار دیگری بیشتر است، اظهار داشت: « فیلترینگ، رابطه میان کاربر و سرویس دهنده رسمی را قطع کرده و او را به مسیرهایی کشانده که دیگر امکان نظارت، حمایت و رسیدگی وجود ندارد. وقتی کاربر از VPN استفاده می نماید، حتی اگر قربانی کلاهبرداری شود، هیچ نهادی نمی تواند از او دفاع کند یا منبع تهدید را شناسایی کند. این همان خطری است که با اینترنت ماهواره ای هم تکرار خواهد شد. شما دیگر نه IP در اختیار دارید، نه داده ای که بشود تحلیل کرد. مگر در شرایط خاص، مثلا از راه پلیس بین الملل، که آن هم با عنایت به وضعیت سیاسی ایران، عملیاتی نیست.»
از فیلترینگ تا استارلینک؛ خطراتی که کاربران ایرانی را تهدید می کنند این کارشناس فناوری در ادامه و در جواب این پرسش که چه تهدیداتی امکان دارد هنگام استفاده از اینترنت ماهواره ای یا فیلترشکن برای کاربران ایجاد شود، اظهار داشت: «یکی از اصلی ترین تهدیداتی که کاربران با آن مواجه اند، کلاهبرداری های مالی، سرقت اطلاعات شخصی، یا اخاذی است. بعنوان مثال، کاربری امکان دارد تصویری از خویش را برای رباتی ناشناس در پیام رسان ها ارسال نماید و بعداً با تهدید به انتشار آن، از او اخاذی شود. یا اطلاعات بانکی اش را در سایتی وارد کند که جعلی بوده و حسابش خالی شود. حتی کیف پول دیجیتال برخی افراد بدون آگاهی کافی از راه بدافزارها تخلیه شده است.»
وی در آخر اضافه کرد: «متأسفانه این تهدیدات در ایران به سبب فقدان آموزش های عمومی گسترده تر است. کاربران زیادی درگیر پروژه های شبه سرمایه گذاری می شوند که عملا کلاهبرداری است. در حالیکه در دیگر کشورها، نرخ چنین جرائمی بسیار کمتر است چون آگاهی عمومی بالاتر است و نهادهای آموزشی و رسانه ای نقش ایجابی ایفا می کنند. در ایران، نهادهایی مانند صداوسیما یا آموزش و پرورش می توانند اهمیت بالای ی در آموزش ایفا کنند، اما یا ضریب نفوذشان پایین است یا دیدگاه هایشان با نیازهای واقعی کاربران فاصله دارد.»
استارلینک چیست؟
اسپیس‌اکس قصد دارد برخی از ماهواره‌ها را برای اهداف نظامی، علمی یا اکتشافی بفروشد. مرکز توسعه ماهواره‌های اسپیس‌اکس در ردموند واشینگتن، میزبان تحقیق، توسعه، ساخت و کنترل گردش ماهواره‌های استارلینک است. هزینه پروژه یک‌دهه‌ای طراحی، ساخت و استقرار این صورت فلکی توسط اسپیس‌اکس در ماه مه ۲۰۱۸ حداقل ۱۰ میلیارد دلار برآورد شد.
توسعه محصول از سوی شرکت سازنده در سال ۲۰۱۵ آغاز شد. در گام اول، دو ماهواره نمونه اولیه برای پرواز آزمایشی در فوریه ۲۰۱۸ به فضا پرتاب شدند. بعدها به مرور زمان ماهواره‌های آزمایشی بیشتری اضافی شدند و ۶۰ ماهواره عملیاتی در ماه مه سال ۲۰۱۹ در مدار مستقر شدند.
از نوامبر ۲۰۲۰، اسپیس‌اکس در راستای اهداف خود، هم‌زمان تا ۶۰ ماهواره در هر پرتاب را با هدف استقرار ۱۵۸۴ ماهواره ۲۶۰ کیلوگرمی برای ارائه
خدمات تقریباً جهانی تا اواخر سال ۲۰۲۱ یا ۲۰۲۲ به فضا می‌فرستد. اسپیس‌اکس در اوت ۲۰۲۰ یک سرویس بتا خصوصی در ایالات متحده شمالی و یک بتا عمومی را در اکتبر ۲۰۲۰ در عرض‌های جغرافیایی بالا بین ۴۴ و ۵۲ درجه شمالی آغاز کرد.
در ۱۵ اکتبر ۲۰۱۹ کمیسیون فدرال ارتباطات ایالات‌متحده پرونده‌هایی را از طرف اسپیس‌اکس به اتحادیه بین‌المللی مخابرات فرستاد تا طیفی را برای ۳۰٬۰۰۰ ماهواره اضافیِ مکملِ ۱۲٬۰۰۰ ماهواره استارلینک که قبلاً توسط کمیسیون فدرال ارتباطات تأییدشده بود، فراهم کند.
ستاره‌شناسان در مورد تأثیر صورت‌های فلکی در مشاهدات نجومی زمینی و چگونگی افزودن ماهواره‌ها به یک مدار از پیش متراکم، ابراز نگرانی کرده‌اند. این منظومه ماهواره‌ای همچنین باعث به وجود آمدن سخنانی در مورد رعایت اخلاق توسط یک شرکت که به‌طور یک‌جانبه ظاهر آسمان شب را تغییر می‌دهد، شد.
منبع: لینك بگیر دات كام